Laura Pana, Doç. Dr., Bükreş Politehnica Üniversitesi

Çev., Esra Cizmeci Ümit, Doç. Dr., Yalova Üniversitesi

https://orcid.org/0000-0003-1193-9112

DOI: 10.5281/zenodo.5807409

Yapay Zekâ ve Ahlaki Zekâ

Yapay zekâ sistemlerinin davranışında bir ahlaki kodun uygulanmasının sadece soyut bir zekâ değil, belirli bir insan ve yapay zekâ biçimine ihtiyaç duyduğu tezini tartışıyoruz. Zekâyı, içyapısı ve ahlaki sistemin yapısal seviyeleri olan bir sistem olarak sunuyoruz ve aynı zamanda yapay zekâ sahibi faillerin belli başlı özelliklerini sunarak, onlara nasıl davranılması gerektiğini sıralıyoruz: 1- (karmaşık, uzmanlaşmış, özerk veya kendi kendine yeten, kararlı ve hatta öngörülemeyen davranışları olan) bireysel varlıklar, 2- ahlaki zekâ gibi çeşitli ve hatta çoklu zekâ formlarına sahip varlıklar, 3- (belirli, esnek ve sezgisel mekanizmalar ve karar prosedürleri ile) açık ve hatta serbest davranışlı performans gösteren sistemler, 4- sadece öğretime değil, eğitime de açık sistemler, 5- sadece “durum” değil “hayat bilgisi” olan varlıklar, 6- sadece otomatizmlerle değil, inançlarla (bilişsel ve duyuşsal kompleksler) donatılmış, 7- hatta düşünebilen ve yansıtabilen (“ahlaki yaşam”, yalnızca bir bilinç etkinliği değil, aynı zamanda bir ruhaniyet biçimidir), 8- bazı gerçek (bedensel veya sanal) toplulukların unsurları/üyeleri, 9- ve kültürel varlıklar: çünkü özgür davranış, “doğal” veya yapay bir varlığın eylemlerine kültürel değer katar. Bu tür özelliklerin uygulanması, insanlar gibi olan makineleri tasarlama, inşa etme ve eğitme çabalarını zorunlu olarak gerektirmez. İnsan ahlaki kodu telafi edilemez bir şekilde kusurludur: bu; etik sistemlerin icadıyla, ideal değerlerin dolaşımıyla ve etik eğitimle (bilgisayar eğitimiyle bile) giderilemeyecek tercihin, hesap vermenin (sorumluluğun değil) ve özgürlüksüzlüğün ahlakıdır. Ancak böyle kusurlu bir ahlak, uygulanması için mükemmel araçlara ihtiyaç duyar: özel mantık alanlarının; makineye sadece zekâ değil, aynı zamanda vicdan ve hatta ruh kazandıracak etkili psikolojik (teorik ve teknik) kazanımların; nesnel kararı öznel bir kararla tamamlamak için kapsamlı teknik araçların uygulamaları. Makine etiği en yüksek kalitede olabilir/olacaktır çünkü bilimlerden türetilecek, tekniklerle modellenecek ve teknolojilerle başarılacaktır. Yapay bir ahlaki davranışın uygulanması için gerekli olan belirli bir ahlaki zekâ hakkındaki kuramsal hipotezimiz doğruysa, bazı kuramsal ve teknik sorunlar ortaya çıkar, ancak aşağıdaki çalışma hipotezleri mümkündür: yapısal, işlevsel ve davranışsal. İnsan ve/veya yapay ahlakın geleceği tahmin edilmelidir.